Lijnorganisatie en lijn-staforganisatie

Klinken deze termen jou bekend in de oren? Voor alle duidelijkheid zullen we je uitleggen waar het hier om gaat. 

In een lijnorganisatie staat de werknemer direct in contact met de leidinggevende, deze staat op zijn beurt weer in contact met zijn bovengeschikten.

Voeg hier een ondersteunende dienst of afdeling toe – vaak geleid door specialisten – die advies geeft en soms ook functionele bevoegdheden heeft en er ontstaat een lijn-staforganisatie.

Dit is wat kort door de bocht, daarom zullen we je er zo meer over vertellen:

Het verschil tussen een lijnorganisatie en lijn-staforganisatie

Een lijnorganisatie is opgebouwd uit niveaus, van topmanager tot uitvoerder op de werkvloer. Een lijn-staforganisatie heeft daarnaast echter nog stafafdelingen. 

De lijnorganisatie is een klassieke organisatiestructuur waarin de taken opgedeeld zijn in bij elkaar horende afdelingen. Boven elke werknemer staat een manager.

Van een lijnorganisatie en een lijn-staforganisatie is een overzicht te maken. Als je een organigram (piramidemodel) maakt van de organisatie, zie je bovenaan de piramide de directeur staan of het top-managementteam. Zij geven opdracht aan de tweede laag in de piramide: het middenmanagement – en lager managementteam. Vervolgens geven deze teams weer opdrachten aan de werknemers door. 

Het organigram van een lijn-staforganisatie heeft ook een piramidestructuur, maar breidt uit naar de zijkant, waar de staf zich bevindt.

Wat het doel dus is van een organigram? Het duidelijk en schematisch weergeven van afdelingen en zeggenschap, het helpt de leiding inzicht te houden en het is handig wanneer je anderen inzicht wil geven in de organisatie.

Voor welk type functie kies jij?

Je loopbaan wordt bepaald door de branche waarin en het bedrijf waar je werkt, maar ook door het soort functie dat je hebt.

Kies jij het liefst voor een staffunctie, een lijnfunctie of misschien voor een ondersteunende functie? 

In een staffunctie ondersteun je de diverse lijnafdelingen en geef je advies. In een staffunctie overzie je een groter deel van de organisatie dan in een lijnfunctie. Je levert geen directe bijdrage aan de winst van de onderneming, maar helpt andere bedrijfsonderdelen daarbij. Als je werkt voor een stafafdeling kan je van medewerker tot manager of directeur van de stafafdeling opklimmen, maar dan zit je wel aan het plafond. Om nog hoger te komen, zul je naar een lijnfunctie moeten overstappen.

In een lijnfunctie werk je aan de producten van het bedrijf, je produceert of verkoopt iets. In een lijnfunctie zijn je carrièrekansen meestal groter dan in een staffunctie. Je kunt namelijk eenvoudig langs de lijn naar boven klimmen. Een nadeel van een lijnfunctie is dat je – zeker als je onderaan begint – een beperkter blikveld hebt.

De lijn krijgt doorgaans de kosten van de stafdiensten doorberekend. De staf kost veel geld, volgens de lijn, maar de staf meent een enorm belangrijke bijdrage aan het succes van het bedrijf te leveren. Er kan daardoor wat spanning tussen lijn- en stafafdelingen zijn. 

In een ondersteunende functie geef je organisatorische ondersteuning aan een persoon of afdeling. Ben je ambitieus en wil je graag hogerop komen? Begin dan bij voorkeur niet in een ondersteunende functie. Wil je graag part-time werken en hoef je niet per se carrière te maken? Dan is een ondersteunende functie prima geschikt voor jou!

Toch kan het ook zo zijn dat als de manager die jij ondersteunt zijn functie verlaat, jij wel de kans krijgt om door te groeien.

De voor- en nadelen van een lijnorganisatie en een lijn-staforganisatie:

Laten we eerst de voordelen van een lijnorganisatie onder de loep nemen:

• Wie de baas is en wat zijn bevoegdheden zijn, is duidelijk.
• Wie welke taken verricht en welke bevoegdheden heeft, is duidelijk.
• Beslissingen nemen gaat snel.
• Problemen kunnen snel opgelost worden.  

Er is echter ook een nadeel: een lijnorganisatie kan leiden tot bureaucratie. De opdrachten vanuit de directeur / het topmanagement team moeten een lange weg naar ‘beneden’ afleggen.

Vervolgens de voordelen van een lijn-staforganisatie:

• Er zijn deskundigen aanwezig.
• Er is vaak een goede samenwerking tussen de verschillende afdelingen.
• De lijnfunctionarissen worden ontlast door de staf.
• Er is eenheid van bevel.

Ieder voordeel heeft echter zijn nadeel:

• Staffunctionarissen kunnen soms teveel bevoegdheid krijgen.
• Staf- en lijnafdelingen kunnen onvoldoende contact met elkaar hebben.
• De lijnfunctionaris draagt altijd de verantwoordelijkheid van de staf.
• Managers krijgen vaak een te zware verantwoordelijkheid met te veel taken.
• Er is weinig flexibiliteit

Conclusie

We kunnen dus stellen dat de lijnorganisatie een hiërarchische organisatie is – opgebouwd in diverse niveaus – waarbij via de lijn leiding gegeven wordt: je krijgt leiding van degene boven je en geeft leiding aan degene onder je in het organigram. Er bestaan hier lijn- en ondersteunende functies.

Met een ondersteunende dienst of afdeling die advies bevoegdheden heeft erbij, heb je echter een lijn-staforganisatie. Er bestaan hier staf-, lijn- en ondersteunende functies. 

Deze klassieke lijn- en lijn-staf organisatiestructuren in een bedrijf zijn vandaag de dag nog steeds van toepassing.